2023 Uluslararası PCOS Değerlendirme ve Yönetimi Kılavuzu Neler Söylüyor?

2023 Uluslararası Polikistik Over Sendromu (PCOS) Kılavuzu, PCOS’un tanı ve tedavisine dair önemli güncellemeler sunmaktadır. Kılavuz, dünya genelinde milyonlarca kadını etkileyen bu yaygın endokrin bozukluğun yönetimini iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Aşağıda, kılavuzun en dikkat çekici bulgularını ve önerilerini daha ayrıntılı bir şekilde incelediğim yazıya bakalım.

1. Tanı Kriterleri

PCOS tanısı için Rotterdam kriterleri revize edilmiştir. Yetişkinlerde tanı için üç kriterden ikisinin karşılanması gerekmektedir:

• Klinik veya biyokimyasal hiperandrojenizm (aşırı androjen hormonları veya klinik belirtiler).
• Ovulatuar disfonksiyon (düzensiz yumurtlama, menstrüel düzensizlikler).
• Polikistik over morfolojisi (ultrasonla tespit edilen polikistik yumurtalıklar) veya yüksek AMH (Anti-Müllerian Hormonu) seviyeleri​.

Ergenlerde ise tanı için her iki kriter de (hiperandrojenizm ve ovulatuar disfonksiyon) gereklidir ve ultrason veya AMH testleri önerilmemektedir. Bu yaş grubunda, yanlış tanıyı önlemek için dikkatli bir yaklaşım gerekmektedir.

2. PCOS’un Yaygınlığı ve Metabolik Riskler

Dünya genelinde kadınların %10-13'ünde PCOS görülmektedir. Bu oran, bazı bölgelerde daha yüksektir (örneğin, Güneydoğu Asya ve Doğu Akdeniz bölgeleri). PCOS sadece üreme sağlığını değil, aynı zamanda metabolik ve kardiyovasküler sağlığı da etkileyen bir sendrom olarak kabul edilmektedir​.

PCOS'lu kadınlar arasında:

• Tip 2 diyabet riski %40-50 oranında artmıştır.
• Kardiyovasküler hastalıklar (kalp hastalıkları) riski artmıştır.

Bu nedenle, diyabet, hipertansiyon ve lipid seviyeleri gibi metabolik risk faktörlerinin düzenli olarak izlenmesi ve yönetimi önerilmektedir. Kılavuz, tüm kadınların teşhis anında ve sonrasında düzenli kardiyometabolik risk değerlendirmelerinden geçmelerini önermektedir​.

3. Yaşam Tarzı ve Kilo Yönetimi

PCOS’ta yaşam boyu sağlıklı yaşam tarzı müdahaleleri kritik öneme sahiptir. Kılavuzda belirtilen en etkili müdahaleler şunlardır:

• Düzenli fiziksel aktivite (haftada en az 150-300 dakika orta yoğunlukta egzersiz

PCOS'lu kadınlarda kilo alımına yatkınlık bulunmaktadır, bu da kilo kontrolünü zorlaştırmaktadır. Ancak, kılavuz herhangi bir spesifik diyetin diğerlerine göre üstün olduğunu gösteren bir kanıt olmadığını belirtmektedir. Önemli olan, bireyin tercihine göre sürdürülebilir bir beslenme düzeni oluşturulmasıdır​.

4. Psikolojik Etkiler

PCOS’lu kadınlarda depresyon ve anksiyete prevalansı genel nüfusa göre daha yüksektir:

• PCOS’lu kadınlarda depresyon riski 2 kat, anksiyete riski ise 3 kat daha fazladır.
• Beden imajı sorunları ve yeme bozuklukları sık görülmektedir​.

Bu nedenle, PCOS’lu kadınların psikolojik değerlendirmeleri yapılmalı ve gerektiğinde psikolojik destek sağlanmalıdır. Özellikle genç kadınlarda ve ergenlerde beden imajına bağlı sorunlar yaygındır, bu da psikoseksüel işlev bozukluklarına neden olabilir. Bu gibi durumlarda bilişsel davranışçı terapi (CBT) önerilmektedir​.

5. Farmakolojik Tedavi

PCOS tedavisinde farklı farmakolojik seçenekler mevcuttur:

• Kombine oral kontraseptifler (COCP): Hiperandrojenizm ve menstrüel düzensizlikler için birinci basamak tedavi olarak önerilmektedir. Düşük doz preparatların tercih edilmesi, yan etkileri en aza indirgemektedir​.
• Metformin: Özellikle insülin direnci ve metabolik bozuklukları olan PCOS'lu kadınlar için önerilir. Ayrıca, kilo yönetiminde de etkilidir, ancak rutin olarak hamile kadınlara önerilmemektedir​.
• Lazer Tedavisi: Hirsutizm (aşırı tüylenme) tedavisinde lazer ve ışık terapilerinin etkili olduğu kanıtlanmıştır​.

6. Doğurganlık ve Gebelik Yönetimi

PCOS, doğurganlık sorunlarına neden olabilen bir sendromdur. Doğurganlığı artırmak için aşağıdaki ilaçlar kullanılabilir:

• Letrozol: Ovulasyon indüksiyonunda birinci basamak tedavi olarak önerilmektedir.
• Klomifen sitrat ve metformin: Bu ilaçlar, diğer ovulasyon indüksiyon tedavileri başarısız olduğunda alternatif olarak kullanılabilir​.

PCOS'lu kadınlar gebelik sırasında daha yüksek risk altındadır. Bu riskler arasında:

• Gestasyonel diyabet,
• Hipertansiyon ve preeklampsi

7. Kılavuzun Bilimsel Dayanağı ve Gelecek Araştırmalar

Kılavuz, 52 sistematik inceleme ve çok sayıda bilimsel araştırma sonucu oluşturulmuştur. Ancak PCOS ile ilgili kanıt kalitesinin düşük ila orta seviyede olduğu belirtilmektedir. Daha fazla araştırma yapılması ve PCOS'un bilimsel olarak daha kapsamlı bir şekilde ele alınması gerektiği vurgulanmaktadır​​.

Sonuç olarak, 2023 PCOS Kılavuzu, tanı ve tedavi süreçlerinde kapsamlı bir yaklaşım sunarak, PCOS’lu kadınların sağlık sonuçlarını iyileştirmeyi hedeflemektedir. Her tedavi ve yaşam tarzını iyileştirme çalışması bireyseldir. Her Pkoslu kadının süreci birbirinden başkadır ve özeldir. Bütüncül yaklaşım polikistik over sendromu için en iyi yaklaşımdır. 

Polikistik over sendromunda beslenme ve yaşam tarzı değişikliği konusunda profesyonel desteğe ihtiyaç duyuyorsanız buradan bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Sevgilerimle Diyetisyeniniz Merve Köklüce